EPD Belgesi Nedir ?
EPD Belgesi, ürünlerin yaşam döngüsü boyunca oluşturdukları çevresel etkileri bağımsız, şeffaf ve karşılaştırabilir olarak açıklayan bir belgedir. Çevresel ürün beyanı (Environmental product declaration) anlamına gelmektedir. Sektör fark etmeksizin her şirketin ürünleriyle ilgili çevresel performans analizi yapmasını sağlamaktadır. EPD çevresel ürün beyanı çalışmasının en önemli özelliği, ürünlerin yaşam döngüsünü; hammadde çıkarmadan üretilen ürüne, kullanım aşamasına ve ömrünün sonuna kadar geçen tüm değer zincirini dikkate almasıdır. Yaşam döngüsü analizi (LCA), EPD’nin en önemli özelliği olup çalışma sonucunda hazırlanan rapor, LCA yaklaşımını esas almaktadır.
EPD Belgesi ISO 14025 standardı ile uyumlu, tip III çevre beyanıdır. Bu Belge hazırlanırken Uluslararası EPD Sistemi (International EPD System) gibi bir program çerçevesinde bir tip III çevre beyanı oluşturulmakta ve kaydedilmektedir. Uluslararası EPD Sistemine kayıtlı EPD’ler herkese açıktır ve internet sitesi üzerinden erişilebilmektedir.
EPD çevresel ürün beyanı iki temel belgeden oluşmaktadır:
- EPD arka plan proje raporu: Bu kısım, EPD’yi doğrularken üçüncü taraf doğrulayıcıyı desteklemek için LCA projesinin sistematik ve kapsamlı bir özeti olara sunulmaktadır. Bu rapor, kamu iletişiminin bir parçası olarak kullanılmamaktadır.
- Sonuçları sağlayan genel EPD belgesi.
EPD çevresel ürün beyanı, yaşam döngüsü çevresel etkisinin gönüllü bir beyanıdır. Bir ürün için EPD’ye sahip olmak, beyan edilen ürünün alternatiflerinden çevresel olarak mutlaka üstün olduğu anlamına gelmemektedir. Yani, piyasada, yaşam döngüsü boyunca çevresel etkisi daha düşük olup EPD’si hazırlanmayan ürünler de bulunabilmektedir.
EPD Belgesi Nasıl Alınır?
EPD şirketlerin belirli bir ürün ya da ürün grubu için yaptığı bir beyandır. Bu nedenle, EPD birçok açıdan tip I üçüncü taraf ve tip II kendi beyan edilen eko-etiketlerden farklıdır. EPD’ler uluslararası standartlara dayanmaktadır. EPD kavramı, uluslararası düzeyde tanınan ve uluslararası standardizasyon örgütü (ISO) tarafından geliştirilen ISO 14025 standardını esas almaktadır.
Bu beyan , mal ve hizmetlerin tam yaşam döngüsü değerlendirmesini dikkate almaktadır. Bu nedenle, eko-etiketlerden farklı bir durum söz konusudur. Eko-etiketler ve yaşam döngüsü perspektifinin yalnızca bir bölümünü kapsayan ve kendi kendine beyan edilen etiketler gibi alternatif raporlama formatlarıyla karşılaştırıldığında, EPD’ler mal ve hizmetlerin tüm yaşam döngüsünü kapsamaktadır.
EPD’ler her türlü mal ve hizmet için kullanılabilmektedir. Çevresel performansla ilgili karşılanması gereken herhangi bir kriter olmadığından EPD’ye sahip olabilecek ürünlerle ilgili herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. EPD çevresel ürün beyanı, hem mallar hem de hizmetler için uygulanabilmekte ve her büyüklükteki şirket kayıtlı EPD’ye sahip olabilmektedir.
EPD çevresel ürün beyanı, doğrulanmış çevresel bilgiler içermektedir. EPD, bilgilerin güvenilirliğini sağlayan ve bu nedenle satın alma için çok uygun olan üçüncü taraf doğrulanmış bir belgedir. Ayrıca, şeffaf ve açık bir çerçeveye dayanmaktadır. Zira, ISO 14025 standardı, program operatörünün program talimatlarını, ürün kategorisi kurallarını ve kayıtlı EPD’leri yayınlamasını gerektirmektedir. Şeffaf bir şekilde hazırlanan çerçeve, EPD’deki sonuçların arkasındaki hesaplamaları ve yöntemleri anlamayı mümkün kılmaktadır.
EPD’ler, aynı ürün grubu içinde karşılaştırılabilir bilgiler vermektedir. Aynı ürün kategorisi kurallarına dayanan EPD çevresel ürün beyanları, EPD’nin karşılaması gereken yaşam döngüsü değerlendirmesine ilişkin kuralları belirlemektedir.
EPD Çevresel Ürün Beyanı Nasıl Yapılır?
EPD çevresel ürün beyanıyla ilgili bilinmesi gereken bir diğer kavram da ürün kategorisi kurallarıdır (PCR | Product Category Rules). Bu kurallar, belirli bir ürün kategorisi için bir EPD geliştirmeye yönelik kuralları, gereksinimleri ve yönergeleri sağlamaktadır. EPD çevresel ürün beyanı oluşturulması sürecinde PCR kavramının bilinmesi ve doğru anlaşılması çok önemlidir.
Uluslararası EPD sisteminde bir EPD geliştirmek ve yayınlamak için özetle aşağıdaki adımlar takip edilmektedir:
- Ürün kategorisi için ilgili PCR belgesinin bulunması ve oluşturulması
- PCR’ye dayalı LCA çalışmasının gerçekleştirilmesi
- Çevresel bilgilerin EPD raporlama formatına göre düzenlenmesi
- Doğrulama yapılması
- Kayıt ve yayınlama aşaması
Bu süreçte şirketleri en fazla zorlayan iki adım, PCR oluşturulması ve LCA çalışmasının gerçekleştirilmesidir. Açık ve şeffaf bir süreçte bir PCR geliştirmek normalde 5 – 12 ay gibi bir zaman almaktadır. LCA çalışmasının PCR’ye uygun olarak yürütülmesi, verilerin mevcudiyetine ve bugüne kadar şirkette gerçekleştirilen LCA çalışmalarının miktarına bağlı olarak 1 – 12 ay arasında bir zaman alabilmektedir. Yeni bir PCR geliştiriliyorsa, LCA çalışması belgenin taslağının hazırlanmasına paralel olarak da yürütülebilmektedir. Bu adımın, LCA çalışması tamamlandıktan ve bilgiler EPD raporlama formatına göre düzenlendikten sonra hızlı bir şekilde başlayabilmesi için sürecin başlarında bir doğrulayıcı kuruluş ile iletişime geçilmesi tavsiye edilmektedir.
Doğrulama tamamlandıktan sonra, tüm belgelerin alınmasının ardından kayıt işlemi normal şartlarda 1 – 3 iş günü kadar süre almaktadır. Uluslararası EPD sisteminin sekreterliği, süreç boyunca şirketlere yardım masası ve EPD kayıt numarası için ön rezervasyon konusunda yardımcı olabilmektedir.
EPD Çevresel Ürün Beyanı Avantajları
EPD çevresel ürün beyanı yapan kuruluşların elde ettiği faydaları şöyle özetleyebiliriz:
- Daha az enerji ve kaynak tüketimi sayesinde değer zinciri boyunca sürdürülebilir tasarruflar oluşturabilmek
- Müşterilerin, yatırımcıların, sivil toplum kuruluşlarının, medya organlarının ve diğer paydaşların sürdürülebilir ürün konusundaki taleplerine cevap verebilmek
- Ürünlerin çevresel etkileri açıkça beyan edildiği için kullanıcılar için bir risk oluşturmasının önüne geçebilmek
- Kurumsal itibarın artırılması ve pazarda farklılaşma çalışmalarının önünün açılması
- Değişen pazar ihtiyaçlarına hızlı ve etkin bir şekilde cevap verebilmek
EPD Çevresel Ürün Beyanı Danışmanlık Hizmeti
EPD çevresel ürün beyanı yapmak, kurumsal sürdürülebilirlik farkındalığı yüksek olan her şirketin çok önemli bir sorumluluğudur. Bu nedenle, şirketlerin ürün gamında yer alan her ürün için bu beyanı yapması ve çevresel etkileri LCA’ya göre beyan edilmiş ürünleri tedarik etmesi büyük önem arz etmektedir. EPD çevresel ürün beyanının en doğru şekilde yapılabilmesi için danışmanlık hizmeti almak bu süreci çok daha hızlı ve verimli hale getirecektir. Danışmanlık firmaları, EPD çevresel ürün beyanına ilişkin her konuda şirketlere yol göstermekte; ISO 14025 kuralları doğrultusunda bir çalışma hazırlanması, doğrulanması ve yayınlanması için kılavuzluk yapmaktadır.
