Hesap verebilirlik üzerine kurulu yönetim şekli bir zamanlar işletmelerin üzerinde yük olarak görünse de şeffaflık ve paydaş katılımının uzun vadede işletme verimliliğine ciddi oranda katkı yaptığı gözlemlenmiştir.
Bu gözlem de son yirmi yılda kamu ya da ticari fark etmeksizin tüm kuruluşların dikkatinin sürdürülebilirliğe yoğunlaşmasına yol açmıştır: Sürdürülebilirlik nedir, niye önemlidir, nasıl yönetilmeli ve hangi yolla ölçülmelidir? Bu sorularla yola çıkan pek çok kuruluş için başlangıç noktası, AccountAbility’nin AA1000 AP Hesap Verebilirlik Prensipleri’dir.
Aslen denetim firmalarının üçüncü taraf güvence denetimleri için faydalandığı AA1000 AP prensipleri bugün sürdürülebilirlik yönetimine geçmek ve hesap verebilirlik performansını yükseltmek isteyen çok sayıda işletme tarafından kullanılmaktadır.
Kısaca AccountAbility
İngiltere merkezli global danışmanlık ve sürdürülebilirlik yönetimi şirketi AccountAbility, 1995 yılından bu yana ticari işletmelerle kamu ve sivil toplum kuruluşlarının, etik, çevreci ve sosyal hesap verebilirliği kurumsallaştırmalarına destek olmaktadır. AccountAbility’nin bu amaçla yayınladığı ve dünya çapında kabul gören 2 standart seti ve 1 yöntem kılavuzu vardır:
• AA1000 AS Güvence Standardı (Assurance Standard)
• AA1000 SES Paydaş Katılım Standardı (Stakeholder Engagement Standard)
• AA1000 AP Hesap Verebilirlik Prensipleri (Accountability Principles)
AA1000 AP Kapsamı
AccountAbility AA1000 AP, açık, hesap verilebilir ve stratejik sürdürülebilirlik performansı yönetimine geçmek isteyen her ölçekte ve türde kuruluş için tasarlanmıştır. İlk olarak 1999 yılında yazılı hale getirilen ve sürekli gözden geçirmeyle geliştirilen prensipler, her endüstriye, pazara ya da sosyal hedefe uyarlanabilir. AA1000 AP, kriterleri kolayca anlaşılır olan ve doğrulanabilir 4 temel prensipten oluşur.
AA1000 AP Prensipleri
AccountAbility’nin hesap verebilirlik prensipleri şunlardır:
• Kapsayıcılık (Inclusivity): Her birey kendisini doğrudan ya da dolaylı etkileyen kararlarda söz sahibi olmalıdır.
• Gereklilik (Materiality): Karar alıcılar, sürdürülebilirliğin kapsamındaki hususlarda farkındalık göstermeli ve paydaşlara karşı açık olmalıdır.
• Sorumluluk (Responsiveness): Kurumlar, gereklilik gösteren sürdürülebilirlik başlıklarında ve bunların etkileri konusunda şeffaf olmalıdır.
• Etki (Impact): Her kuruluş faaliyetlerinin çevre ekosistemleri nasıl etkilediğini takip etmeli, ölçmeli ve bu konularda hesap verebilmelidir.
AA1000 AP prensipler tablosu:
AA1000 AP, bu prensiplere ek olarak hesap verebilir kuruluşlarla ilgili şu kabullenmeleri de kapsar:
– Bu kuruluşlar içlerinde gerekli yönetimi, yapıyı, politikaları ve yöntemleri barındırırlar.
– Karar alma mekanizmasının parçası olan paydaşlarının ihtiyaçlarını ve beklentilerini bilirler.
– Gerekli sürdürülebilirlik başlıklarını ve paydaş kaygılarını tanımlayarak bunlara cevap vermek için stratejiler geliştirirler.
– Performansın ölçülmesi, değerlendirilmesi, yönetimi ve takibi için hedefler belirlerler.
– Strateji, amaçlar, standartlar ve performans bilgilerini, karar almak için bunlara kısmen dahi bağlı olan tüm paydaşların ulaşabileceği şekilde yayınlarlar.
AA1000 AP Hesap Verebilirlik Prensipleri’ni Uygulamanın Faydaları
• Uzun soluklu performans yönetimi için uluslararası kabul gören ve tanınan prensip bazlı yaklaşımla bağlantı sağlar.
• Uluslararası, ulusal, sektör bazlı ya da başlık üzerine kurulu tüm diğer sürdürülebilirlik standartlarıyla, çerçeveleriyle ve kılavuzlarıyla birlikte kullanılabilir ve gerektiğinde bunları tamamlayabilir.
• Yine AccountAbility tarafından geliştirilen Güvence Standardı AA1000 AS ile birlikte benimsendiğinde:
– Halka açık sürdürülebilir performans raporlarının güvenilirliğini arttırır.
– Kuruluşun genel yönetimindeki uyumu ve titizliği simgeler.
– Finansal olmayan performans ile sürdürülebilirlik yönetimine verilen üçüncü parti güvencesini aynı zemine oturtur.
• Paydaş duyarlılığının dikkate alındığı sorumlu bir çerçeve oturtur, güveni arttırır ve paydaşlarla ilişkileri geliştirir.
• Etkin yönetim pratiğini geliştirerek işletmelerin risk görüntüsünü düşürür.
• Kaynak planlamasını geliştirerek kurumsal verimliliği yükseltir.
• İşletmenin kararlarının tutarlılığını, uygunluğunu ve hesap verebilirliğini arttırır.
AA1000 AP Benimseme Adımları
Dünyanın en kapsamlı hesap verebilirlik çerçevesi olan AA1000 standartlarına geçiş için yukarıda bahsi geçen AA1000 AP temel prensiplerinden yola çıkarak özetle şu adımlar atılır:
• Kapsayıcılık prensibi uyarınca işletmenin faaliyetlerinden etkilenen ve faaliyetleriyle işletmeyi etkileyen iç ve dış paydaşlar belirlenir. Bu paydaşların ihtiyaçları ve kaygıları öğrenilir. İşletme faaliyetlerinin ve stratejilerinin bu paydaşlar üzerinde etkileri değerlendirilir.
• Gereklilik prensibi uyarınca çevresel, sosyal ve yönetimsel alanları etkileyen sürdürülebilirlik başlıklarının getirdiği riskler ve fırsatlar değerlendirilir. Değerlendirme kısa, orta ve uzun vade için yapılır. Değerlendirmeye her paydaşın yukarıda sayılanlara göre konumu eklenir.
• Sorumluluk prensibi uyarınca işletmeler, gerekli sürdürülebilirlik başlıklarında zamanında ve uygun aksiyon alacak sistemi geliştirmeli ve bunu paydaş iletişiminin dahil olduğu karar alma ve müdahale süreçleriyle yapmalıdır.
• Etki prensibi gereğince kuruluş faaliyetlerinin çevre ekosistemlere etkisini sürekli takip etmeli, ölçmeli ve değerlendirmelidir. Bulunan sonuçlar doğru yönetimle daha sonra gelecek karar ve aksiyon mekanizmaları için başvuru kaynağı olmalıdır.
Daha Fazlası
