Çevresel Etki Analizi ve Doğa Koruma

Çevresel etki analizi bir proje, operasyon ya da süreç konusunda karar veren taraflara söz konusu çalışmanın olası etkileri hakkında bilgi sağlayan bir çevresel karar destek aracıdır. Bu analizin amacı, önerilen bir gelişmenin potansiyel çevresel, sosyal ve sağlık etkilerini belirlemektir. Böylece projeyi geliştirmede ve projeye yetki vermede kararları alan kişiler, kararlarının olası sonuçları hakkında projeye başlamadan önce bilgi sahibi olabilmektedir. Bu sayede projenin paydaşları devam eden süreçte daha fazla sorumlu davranmış olur. Ayrıca en önemli kurumsal sosyal sorumluluk ilkesi olan şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkesinden de taviz verilmemiş olur. Çevresel etki analizi, bir projeyle ilgili alternatif seçenekler göz önünde bulundurularak potansiyel olumsuz etkilerden kaçınmayı, azaltmayı veya hafifletmeyi; ayrıca bilinçli ve şeffaf karar vermeyi kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.

Çevresel etki analizi, bir projeyle ilgili yürütülen çevresel değerlendirme sürecinin bir parçasıdır. Etki analizi çalışması bir proje özelinde yapılırken çevresel değerlendirme politikaların, planların ve programların stratejik çevresel değerlendirmesini ve diğer değerlendirme adımlarını da içeren genel bir terimdir. Çevresel etki analizi özetle bir proje teklifine onay verilip verilmeyeceğine dair bir karar alınmadan önce olası etkilerin değerlendirilmesi için yürütülen  sistematik ve bütünleştirici bir süreçtir. Stratejik çevresel değerlendirme ise politikaların, planların ve hedeflerin; diğer üst düzey çalışmaların veya proje öncesi girişimlerin önceden incelenmesi ve değerlendirilmesi sürecidir. Çevresel değerlendirme adımlarında bu tür kavramlar özünde birbirinden farklı olsa da zaman zaman birbirinin yerine de kullanılmaktadır. Bu bağlamda çevresel etki analiziyle ilgili literatürde farklı başlıklar altında çoğu zaman aynı bilgilere yer verilebilmektedir.

Çevresel etki analizi çalışmalarının, doğanın korunması amacına hizmet edebilmesi için şu konulara dikkat edilmesi gerekmektedir:

  • Hangi projelerin veya proje adımlarının tam veya kısmi bir etki değerlendirmesi çalışması gerektirdiğini belirlemek
  • Küresel ısınma, iklim değişikliği, biyoçeşitlilik; toprak, su ve hava ekosistemi üzerindeki olumsuz etkileri önleyen, azaltan veya gideren alternatif çözümleri belirlemek
  • Çevresel konularla ilgili yasal gereklilikler, uluslararası sözleşmeler, uzman bilgisi ve halkın katılımını dikkate almak
  • Çevre üzerinde hangi potansiyel etkilerin değerlendirilmesi gerektiğini belirlemek için projenin fizibilite aşamasında kapsamı doğru belirlemek
  • Etkilerden kaçınan alternatif tasarımlar veya alanlar bulmak; projenin kapsamına çevreyi koruma önlemleri eklemek veya her bir olumsuz etki için proje yürütücülerine tazminat ödeme zorunluluğu getirmek
  • Yürütülen analiz çalışmasında çevresel etkilerin azaltılması için ne gibi önlemler alınabileceği ve ne tür kontrol mekanizmalarının geliştirilebileceğine de yer verilmelidir.
  • Bir çevre yönetim planı dahil olmak üzere Çevresel Etki Beyanı veya ÇED raporunun tüm tarafların anlayabilmesi için teknik olmayan bir özetinin hazırlanması
  • Görev tanımı (tüm proje adımları dahil) ve tüm paydaşların katılımına dayalı olarak Çevresel Etki Beyanı’nın gözden geçirilmesi
  • Projenin onaylanması için gerekli parametrelerin listelenmesi; minimum ve maksimum limitlerin belirlenmesi
  • İzleme, uyumluluk, uygulama ve çevre denetimlerinin konunun uzmanlarıyla birlikte yürütülmesi. Öngörülen etkilerin ve etki azaltma önlemlerinin çevre yönetim planında tanımlandığı şekilde oluşup oluşmadığı takip edilmelidir. Öngörülemeyen etkilerin veya başarısız etki azaltma önlemlerinin zamanında belirlenmesini ve ele alınmasını sağlamak için proje teklifini sunan tarafın çevre yönetim planına uygunluğu doğrulanmalıdır.

Çevresel etki analizi, proje sahiplerini çoğu zaman yasal olarak da bağlamaktadır. Ülkemizde de Kasım 2014’te yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği uyarınca bir projenin hayata geçirilmeden önce ÇED raporunun hazırlanması ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığından onay alınması istenmektedir. Yönetmeliğe göre termik santral, nükleer tesis, havalimanı, otoyol, tersane vb gibi büyük tesislerin inşaasından önce ÇED raporu hazırlanması zorunludur. Bu zorunluluk, neredeyse tüm ülkelerde geçerlidir ve yürütücü firmalardan projelendirme aşamasında çevresel etki analizi raporlaması yapması talep edilmektedir.

Leave a Reply

Benzer Yazılar

@Instagram