Avrupa Komisyonu geçtiğimiz günlerde Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kaynaklı küresel enerji piyasasının bozulmasına ilişkin REPowerEU planını oluşturdu. AB, Avrupa’nın enerji sistemini dönüştürmek iki acil durum olduğunu beyan ediyor. Bunlardan ilki, AB’nin ekonomik ve politik bir silah olarak kullanılan ve Avrupalı vergi mükelleflerine yılda yaklaşık 100 milyar Euro’ya mal olan Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını sona erdirmektir. Diğer ise AB Yeşil Mutabakat süreciyle resmi çerçevesi ve uzun vadeli planları ortaya konulan iklim kriziyle mücadele etmektir.
Avrupa Birliği, gerçek anlamda bir birlik olarak hareket ederek, Rus fosil yakıtlarına olan bağımlılığını daha hızlı bir şekilde ortadan kaldırabilir. Avrupalıların %85’i , AB’nin Ukrayna’yı desteklemek için mümkün olan en kısa sürede Rus gazına ve petrolüne olan bağımlılığını azaltması gerektiğine inanmaktadır. REPowerEU Planındaki önlemler, bu amaca farklı şekillerde yanıt verebilir. Enerji tasarrufu, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve fosil yakıtların evlerde, endüstride ve enerji üretiminde ikame edilmesi için yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması yollarıyla etkin bir yol haritası çizilebilir.
AB’nin son yıllarda gerçekleştirmeye başladığı yeşil dönüşüm sürecinin, Avrupa ve ortakları için ekonomik büyümeyi, güvenliği ve iklim eylemini güçlendireceği öngörülmektedir. Bu bağlamda, İyileştirme ve Dayanıklılık Tesisi (RRF), sınır ötesi ve ulusal altyapının yanı sıra enerji projeleri ve reformlarının koordineli planlamasını ve finansmanını destekleyen REPowerEU Planının merkezinde yer almaktadır. Avrupa Komisyonu, halihazırda çok sayıda ilgili reform ve yatırıma ek olarak, Üye Devletlerin mevcut kurtarma ve dayanıklılık planlarına (RRP’ler) özel REPowerEU bölümlerini entegre etmek için RRF Tüzüğünde bazı değişiklikler yapmayı önermektedir.
AB’nin REPowerEU planı birlikte gerçekleştirmeye çalıştığı bazı dönüşümleri şöyle açıklayabiliriz:
- Enerji Tasarrufu
Enerji tasarrufu, mevcut enerji krizini ele almanın ve enerji giderlerini azaltmanın en hızlı, pratik ve en ucuz yoludur. AB Komisyonu, Avrupa Yeşil Anlaşması mevzuatının Fir for 55 paketi kapsamında bağlayıcı Enerji Verimliliği Hedefinin %9’dan %13’e çıkarılması da dahil olmak üzere uzun vadeli enerji verimliliği önlemlerini geliştirmeyi teklif etmektedir. Şimdi enerji tasarrufu yapmak, önümüzdeki dönemlerde gerçekleşmesi gereken enerji krizlerinin daha kolay atlatılmasını sağlayacaktır. AB Komisyonu bu çerçevede “AB Enerji Tasarrufu Bildirimi”ni yayınlamıştır. Bu bildirimin amacı, gaz ve petrol talebini %5 oranında azaltmak ve AB üyesi devletleri, haneleri ve endüstriyi hedef alan özel iletişim kampanyaları başlatmaya teşvik etmek ve tüm bunlar için ihtiyaç duyulan dönüşümleri planlamaktır.
AB üyeleri ayrıca enerji tasarruflu ısıtma sistemleri, bina yalıtımı, cihazlar ve ürünlerde KDV oranlarının düşürülmesi gibi enerji tasarrufunu teşvik etmek için mali önlemleri kullanmaya teşvik edilmektedir. AB Komisyonu ayrıca ciddi arz kesintisi durumunda acil durum önlemleri belirlemekte ve müşteriler için önceliklendirme kriterleri hakkında rehberlik yapmaktadır. REPowerEU planı ile beraber AB’nin enerji ihtiyacının koordineli ve planlı bir şekilde azaltılması istenmektedir.
- Tedarikleri çeşitlendirmek ve uluslararası ortakları desteklemek
AB, enerji arzlarını çeşitlendirmek için son dönemde uluslararası ortaklarla birlikte çalışmakta ve rekor seviyelerde LNG ithalatı ve boru hattından daha yüksek gaz teslimatı sağlamaktadır. Bölgesel görev güçleri tarafından desteklenerek yeni oluşturulan AB Enerji Platformu bu süreçte kritik bir rol oynamaktadır. Bu patformun talebi bir havuzda toplayarak, altyapı kullanımını optimize ederek ve tedarikçilere erişimi koordine ederek gönüllü ortak gaz, LNG ve hidrojen alımlarını mümkün kılması beklenmektedir. Platformdan ayrıca katılımcı devletler adına gaz alımlarını müzakere etmesi ve sözleşmeler yapması istenmektedir. Platform ayrıca yenilenebilir hidrojenin ortak satın alınmasını da sağlayacaktır. AB Komisyonu bu süreçte ayrıca üye devletler tarafından zaman içinde gaz arzının çeşitlendirilmesini gerektiren yasal önlemler almasını da talep etmektedir.
AB Dış Enerji Stratejisi, REPowerEU’nun önerdiği enerji tasarrufu hedefleri kapsamında enerji çeşitliliğini kolaylaştıracak ve tedarikçilerle hidrojen veya diğer yeşil teknolojiler üzerinde iş birliği de dahil olmak üzere uzun vadeli ortaklıklar kurmaktadır. Bu strateji;
- Küresel Ağ Geçidi ile uyumlu olarak AB’nin küresel yeşil ve adil enerji geçişine olan bağlılığına,
- fiyatlar üzerindeki baskıyı azaltmak için enerji tasarruflarını ve verimliliği artırmaya,
- yenilenebilir ve hidrojenin gelişimini hızlandırmaya ve
- enerji diplomasisini hızlandırmaya
öncelik vermektedir. Bu kapsamda Akdeniz ve Kuzey Denizi’nde büyük hidrojen koridorlarının geliştirilmesi öngörülmektedir. Rusya’nın saldırganlığı karşısında AB, Ukrayna, Moldova, Batı Balkanlar ve Doğu Ortaklığı ülkelerinin yanı sıra en savunmasız ortaklarını desteklemeyi planlamaktadır. Ayrıca Ukrayna ile REPowerUkraine girişimi kapsamında enerji sistemini yeniden inşa etmenin yanı sıra gelecekteki elektrik ve yenilenebilir hidrojen ticaretinin önünü açarken arz güvenliğini ve işleyen bir enerji sektörü sağlamak için birlikte çalışmaya devam edecektir.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıma sunulmasını hızlandırmak
Elektrik üretimi, sanayi, binalar ve ulaşımda yenilenebilir enerji kullanımının artırılması AB’nin enerjideki bağımsızlığını artıracak ve yeşil geçişi hızlandırarak zamanla fiyatları düşürecektir. AB Komisyonu, Fit for 55 paketi kapsamında yenilenebilir enerji kaynakları için 2030 ana hedefini %40’tan %45’e çıkarmayı teklif etmektedir. Bu hedefin belirlenmesi, aşağıdaki hedefler için genel bir çerçeve çizmektedir:
- 2025 yılına kadar güneş fotovoltaik kapasitesini ikiye katlamak ve 2030 yılına kadar 600 GW kurmak için özel bir AB Güneş Enerjisi Stratejisi geliştirmek.
- Yeni kamu ve ticari binalara ve yeni konut binalarına güneş panelleri kurmak için aşamalı yasal yükümlülüğe sahip bir Solar Çatı Girişimi geliştirmek.
- Isı pompalarının kullanım oranının iki katına çıkarılması ve jeotermal ve güneş enerjisinin modernize edilmiş bölgesel ve ortak ısıtma sistemlerine entegre edilmesi için önlemler almak
- Büyük yenilenebilir projeler için yavaş ve karmaşık işleyen prosedürlerin üstesinden gelmek ve yenilenebilir enerjiyi öncelikli bir kamu yararı olarak tanımak için Yenilenebilir Enerji Direktifinde değişiklikler yapmak
- Karbondan arındırılması zor olan endüstrilerde ve ulaşım sektörlerinde doğal gaz, kömür ve petrolün yerini almak için 2030 yılına kadar 10 milyon ton yerli yenilenebilir hidrojen üretimi ve 10 milyon ton ithalat hedefi belirlemek.
- Biyometan Eylem Planı ve Ortak Tarım Politikası da dahil olmak üzere, üretimi 2030 yılına kadar 35 milyar metreküpe çıkarmak için yeni bir biyometan sanayi ortaklığı ve mali teşvikler de dahil olmak üzere piyasa için somut araçlar sunmak.
